پروفسور حسابی مردی از تبار علم و دانایی

پنجم اسفند، مصادف با سالگرد تولد بزرگ مردی از تبار علم و دانایی است که در دوران حیاتش، توقف و سکون در ضمیرش جای نگرفت .

در چنین روزی ( پنجم اسفند ماه ) سال 1281 هجری شمسی، پروفسور ˈسید محمود حسابیˈ چهره برجسته علم و فرهنگ معاصر و بنیانگذار فیزیک نوین ایران در تهران چشم به جهان گشود .

او چهار ساله بود که به همراه خانواده (پدر, مادر, برادر) عازم شامات شد و پس از گذراندن دوره متوسطه، تحصیلات عالیه دانشگاهی را در رشته ادبیات در دانشگاه بیروت پشت سر گذاشت و به تحصیل در رشته راه و ساختمان، سپس معدن، بعد ریاضیات و ستاره شناسی پرداخت و در همه این رشته ها موفق به اخذ مدرک شد.

پرفسور حسابی در سال 1305برای تحصیل در رشته پزشکی وارد دانشگاه سوربن شد و پس از دو سال تحصیل در این رشته ، به گذراندن رشته پزشکی و ادامه تحصیل در رشته ریاضیات و ستاره شناسی پرداخت.

وی بعدها موفق به اخذ مدرک مهندسی برق از دانشکده برق پاریس شد.

پروفسور حسابی ضمن تحصیل، در یک دفترخانه اسناد رسمی در بیروت در آزمایشگاه بیولوژی و راهسازی برای یک شرکت فرانسوی ،یک بیمارستان و سپس راه آهن برقی در فرانسه مشغول بکار شد.

وی پس از پذیرفته شدن در امتحان مربوط به این رشته ، قدم به وادی فیزیک گذاشت و با تلاش زیاد پس از سه سال (در سن 27سالگی) موفق به اخذ دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن شد.

در همان زمان از میان پانزده هزار نفر داوطلب به عنوان یکی از پنج نفری که پای درس انیشتین می نشستند، انتخاب شد و در پرینستون امریکا با این مرد بزرگ روبرو شد و یکسال بعد تئوری معروف خود به نام تئوری بی نهایت بودن ذرات را ارائه داد.

دکتر حسابی با راهنمایی انیشتین و تحقیقات در دانشگاه شیکاگو توانست این تئوری خود را به نظریه ای زیبا و قابل دفاع تبدیل کند و برای دانشمندان بزرگ دیگری چون ˈبورنˈ ، ˈفرمیˈ و ˈشرودینگرˈ شرح دهد و نشان ˈکوماندور دولا لژیون دونورˈ را که بزرگترین نشان علمی دانشگاه فرانسه است، دریافت کند.

در همان سالها انیشتین او را به جانشینی کرسی خود در دانشگاه پرینستون برگزید ، دکتر حسابی پس از یکسال تحقیقات در این کرسی و این دانشگاه به فکر بازگشت به وطن و خدمت به کشورش افتاد و پس از سال های طولانی در سال 1306 قدم به خاک ایران گذاشت.

استاد دکتر حسابی چهار زبان زنده دنیا فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی را برای و مطالعه و صحبت مورد استفاده قرار می داد و همچنین به زبان های سانسکریت، یونانی، و لاتین، پهلوی، اوستا، ترکی و ایتالیایی اشراف داشت و آن را در تحقیقات علمی خود بخصوص در امر واژه گزینی زبان فارسی بکار می برد.

تاسیس مراکز علمی نظیر مدرسه مهندسی وزارت راه، دارالمعلمین عالی، و دانشسرای عالی، نوشتن قانون دانشگاه، تاسیس دانشگاه تهران و بنیاگذاری دانشکده های فنی و علوم از برجسته ترین خدمات فرهنگی این بزرگ مرد است.

از مشاغل و اقدامات مهم استاد می توان به اولین نقشه برداری از راه ساحلی سراسری بنادر میان خلیج فارس، اولین راه تهران به شمشک، ساخت اولین رادیو در کشور، ماموریت خلع ید شرکت ملی نفت انگلیس، اولین رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، وزیر فرهنگ در دولت دکتر محمد مصدق اشاره کرد.

همچنین بنیانگذاری موسسه ژئوفیزیک، تاسیس سازمان انرژی اتمی، ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی، پایه گذاری انجمن موسیقی ایران، تشکیل فرهنگستان زبان ایران، تدوین قانون و تشکیل موسسه استاندارد،تاسیس اولین بیمارستان خصوصی ایران بنام ˈگوهرشادˈ، بنیانگذاری مرکز مخابرات اسدآباد، تعیین ساعت ایران، نصب و راه اندازی اولین دستگاه رادیولوژی در ایران، پایه گذاری اولین مدرسه عشایری در ایران (لرستان)، ایجاد اولین رصدخانه نوین در ایران ( تعقیب ماهواره ها)، نمایانگر گوشه دیگری از خدمات پرفسور حسابی به کشور است.

استاد همچنین در زمینه تحقیق علمی‎ 23مقاله رساله و کتاب به به چاپ رساند که در برگیرنده زمینه های مختلف بویژه فیزیک مدرن، واژه های علمی، زبان فارسی و مباحث علمی گوناگون است.

طی سال ها تحقیق و مطالعات علمی در دانشگاه های معتبر عالم با دانشمندان بزرگ جهان نظیر پرفسور ˈاینشتینˈ، ˈشرودینگرˈ، ˈبورنˈ، ˈفرمیˈ و چندین فیزیکدان دیگر و همچنین علمای بزرگ مانند ˈراسلˈ و ˈآندره ژیدˈ همکاری و تبادل نظر داشته و تنها ایرانی شاگرد پروفسور ˈآلبرت اینشتینˈ بود.

در سال ‎ 1366در کنگره ‎ 60سال فیزیک ایران که به مناسبت بزرگداشت استاد برگزار شد از خدمات دکترحسابی به عنوان پدر فیزیک ایران قدردانی و در سال ‎ 1367به عنوان مرد علمی سال جهان معرفی شد.

وی در سال ‎ 1367به عنوان مرد علمی سال جهان معرفی شد.

پرفسور محمود حسابی در ‎ 12شهریور سال ‎ 1371هنگام معالجه بیماری قلبی در بیمارستان دانشگاه ژنو بدرود حیات گفت.

آرامگاه استاد بنا به خواسته وی در زادگاه خانوادگی او در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد.